BİR KONU BİR KONUK

Psikolog Ece SOLMAZ

Asrın Psikoloji Danışmanlık Merkezi

AFETLERİN PSİKOLOJİK BOYUTU

Merkez üssü Kahramanmaraş’ın yanı sıra Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Elazığ, Adıyaman, Adana, Hatay, Osmaniye, Batman ve Şanlıurfa’da can ve mal kaybına yol açan deprem afetinin derin acısı ve üzüntüsü içerisindeyim. Kaybettiğimiz vatandaşlarımızın ailelerine sabır, yaralılarımıza acil şifalar diliyorum.

İnsanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal yaşamı durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen doğal veya yapısı insan kaynaklı olaylara afet denilmektedir. Afetler, çok kısa zamanda meydana gelerek, can ve mal kaybına neden olur. Bu durum bireylerde fiziksel ve ruhsal olarak uzun süreli etkiler bırakabilir.

Yardım sağlamada öncelikle afetten etkilenen kişilerin fiziksel ya da psikolojik gereksinimleri öğrenilmeli, toplanan bilgiler dahilinde bir planlama yapılmalıdır. Afetlerde öncelik, bireylerin yaralanma tedavileri, yeme/içme, barınma ve güvenlik ihtiyacının karşılanmasıdır. Olaydan etkilenen kişilerin güvenli bir yere alınması, riskli alandan uzaklaştırılması gibi can güvenliğini sağlayıcı faaliyetlerde bulunulmalıdır.

Afetin hemen sonrasında bireylerin duruma verdiği tepkiler çeşitlilik gösterebilir. Kimi daha yoğun tepkiler verebilirken, kimisi şokla birlikte daha donuk kalabilir. Bunlar anormal duruma verilen normal tepkilerdir.

Afetler sonrasında bireylerin verdiği duygusal tepkiler şok, öfke, çaresizlik, hissizlik, karamsarlık, panik, üzüntü olabilirken, fiziksel ve davranışsal tepkiler ise yorgunluk, bitkinlik, huzursuzluk, uyuyamama, donakalma, yerinde duramama, irkilme olabilir. Mantıklı düşünme ve karar vermede zorlanma, dikkati toplama güçlüğü, çevreyi farklı anlama, yeniden afet anını yaşıyormuş gibi düşünme görülebilir.

Bu noktada bireyleri psikolojik olarak dengede tutabilmek gereklidir. Yanlış ya da eksik bilgilerden kaçınılmalı, doğru ve yerinde bilgilendirmeler yapılmalıdır. Endişenin giderilmesi, tetikleyici kaygıların kontrol altına alınması için çabalanmalıdır. Afet sonrasında bazı bireyler konuşmak istemeyebilir, yardım almayı reddedebilir. Olayın ilk şokunu atlatana kadar konuşması için zorlanmamalıdır.

Fayda sağlamanın bir diğer yolu ise sosyal desteklerdir. Bireyin çevresiyle, yeni insanlarla bağ kurması ve iletişim halinde olması onun yalnızlık ve çaresizlik duygularına karşı koyabilmesinde yardımcıdır. Başa çıkma becerilerini artırır.

Bireylerde bir afete maruz kalma sonrasında; gerçeklik hissinin kaybı, olayı tekrar tekrar yaşama hissi, kaçınma, tedirginlik, aşırı uyarılma, endişe tepkileri, depresif hissetme ve duygu durum problemleri yaşanabilir. Fakat bu travmatik durum zamanla sağlıklı bir şekilde atlatıldığında tepkilerin şiddeti azalacak, birey olanları kabul etmeye başlayacak, günlük hayatıyla yeniden ilgilenmeye ve gelecek ile ilgili planlar yapmaya başlayacaktır.