GÜMÜŞHANE (AA) - SİNAN UÇAR - Gümüşhane Üniversitesi akademisyenleri, tarihi birçok yapıya ev sahipliği yapan Krom Vadisi'ndeki 40 kilisenin zaman içerisinde depremlerden nasıl etkilendiklerine ilişkin çalışma yürütüyor.

Geçmişte birçok etnik unsurun bir arada bulunduğu Krom Vadisi, 2009 yılında arkeolojik sit alanı ilan edildi.

Tarihte Türk ve Rum nüfusunun yoğun olarak yaşadığı bir yerleşim yeri olarak bilinen bölgedeki çok sayıda kilise, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2021'deki depremlerin ardından Gümüşhane Üniversitesi akademisyenlerinin araştırma konusu oldu.

Kiliselerin bugüne kadarki depremler karşısındaki yapısal durumlarını belirlemek için bir araya gelen akademisyenler, "Değiştirilmiş Ağırlıklı Diferansiyel Evrim Kullanarak Tarihi Yapıların Görünürlüğünün Optimize Edilmesi: Gümüşhane" adını verdikleri proje için dron ile elde ettikleri verileri 3 boyutlu modellemelere dönüştürdü.

Yapay zeka desteğiyle verileri analiz eden akademisyenler, devam eden saha çalışmalarını 2026'da tamamlayarak kiliselerin depremler karşısında son durumları hakkında bir sonuca ulaşmayı hedefliyor.

Şu ana kadarki çalışmalarda kiliselerin birbirini görecek şekilde üçgen model inşa edildiğini belirleyen akademisyenler, özellikle Soruhan Kilisesi merkezli birçok kilisenin birbiriyle görsel ilişkisi olduğu yönünde fikir birliğine vardı.

Ayrıca yapılan analizlerde de kiliselerin yağış ve ani su baskınları gibi doğal etkenlerden etkilenmeyecek şekilde planlandığı belirlendi.

- Kiliselerin 3 boyutlu modelleri oluşturuldu

Gümüşhane Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Akif Günen, AA muhabirine, Krom Vadisi'ndeki çalışmalarda şu ana kadar 40 kilisenin yerden ve havadan çekilen görüntülerinden faydalandıklarını söyledi.

Kiliselerin 3 boyutlu modellerinin dronla elde edilen görüntülerden oluşturulduğunu ifade eden Günen, son aşamada ise yapay zeka yöntemleriyle bölgenin görülebilir alanlarını belirlediklerini dile getirdi.

Bölgede yıkılmış daha fazla kilise olabileceğine değinen Günen, "Bizim tespit edemediğimiz kiliseler var. Onlar da o bölgelerde olsaydı, muhtemelen mevcut görünürlük yüzde 80'in üzerinde olacaktı. Yaptığımız analizler, hidrolik tespitlerle bu kiliselerin rastsal akış içerisinde olmadığını, yani bir su gelmesi ve yağış durumunda kiliselerin sudan etkilenmeyecek şekilde inşa edildiğini tespit etmiş olduk." ifadelerini kullandı.

İnşaat Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kaşif Furkan Öztürk ise Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'teki depremlerin ardından tarihi yapıların depreme yönelik durumlarını incelemek için çalışma başlattıklarını söyledi.

Gümüşhane'nin önemli tarihi yapılara sahip olduğunu dile getiren Öztürk, "Aynı zamanda tarihi yapıların turizme kazandırılması üzerine neler yapılabileceğini düşündük. Sadece mevcut, ayakta olan binalar zarar görmüyor. Tarihi ve kültürel mirasımız da depreme bağlı olarak ciddi zararlar görüyor." diye konuştu.

Öztürk, tarihi yapıların genellikle Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kenti ile merkeze bağlı Yağlıdere köyü sınırlarındaki Krom Vadisi'nde bulunduğunu sözlerine ekledi.

Maden Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Şener Aliyazıcıoğlu da bölgedeki tarihi yapıların büyük oranda kaya üzerine konumlandırıldığını vurguladı.

Aliyazıcıoğlu, yapıları tahribatsız yöntemlerle incelediklerini dile getirerek, "Aynı zamanda binaların konumlarıyla da ilgili bir çalışma yaptık ve bütünleşik olarak bir araya getirmeye çalıştık." dedi.